در کدام رؤیای آشفته ممکن بود که کیم کارداشیان، سلبریتی مشهور، تونی بلر، نخست وزیر سابق بریتانیا و جاسپیت بومرا، کریکتباز معروف هندی، همگی در یک اتاق با هم دیده شوند؟ به نظر میرسد که اگر به اندازۀ کافی ثروتمند باشید، خلق چنین رویدادی آنقدر هم عجیب و دستنیافتنی نیست.
ثروتمندترین مرد آسیا، موکش آمبانی، مراسم پیش از عروسی پسرش را پس از مقدمات چندین ماهه بالاخره در هفتۀ دوم ماه ژوئیه، در ایالت غربی گجرات هند برگزار کرد؛ یک مراسم ۶۰۰ میلیون دلاری (به استناد گاردین) میان انانت آمبانی و رادهیکا مرچنت که البته لیست مهمانان این مراسم سلطنتی، از خود این زوج بیشتر جلب توجه کرد.
در فهرست بلندبالای مهمانان حضور یافته در این مراسم نام چهرههای مشهوری مانند ریانا، بوریس جانسون، مارک زاکربرگ و بیل گیتس به چشم میخورد که هر کدام به تنهایی میتوانند انبوهی از رسانههای سرگرمی و خبری را به دنبال خود ردیف کنند.
به دلیل گستردگی این رویداد و پیشبینی ورود صدها مهمان در طول چند روز، این عروسی توسط مقامات محلی بمبئی، یک رویداد عمومی تلقی شد و پلیس حملونقل، محدودیتهای ترافیکی اعمال کرد. در واکنش به این موضوع یکی از کاربران فضای مجازی نوشت: «به دردسر انداختن عموم مردم برای یک رویداد خصوصی… عجب!» در حالی که برخی از شهروندان به علت همزمانی با تعطیلات از این موضوع چشمپوشی کردند.
سیل اظهار نظرات انتقادی نسبت به این مراسم به همینجا ختم نمیشود. از دنبالکنندگان پروپاقرص این رویداد گرفته تا کسانی که تنها تیتر خبر نظرشان را جلب کرد، بحث و مناقشه پیرامون این عروسی پرزرقوبرق، هنوز هم در ردیت و توئیتر ادامه دارد.
برخی استدلال کردهاند که ولخرجی برای این عروسی، توانسته هند را در مرکز توجه قرار دهد و در جهت تقویت قدرت نرم این کشور و همچنین اقتصاد محلی تأثیر مثبتی داشته باشد. برخی دیگر از این رویداد انتقاد کردند یا عروسی را به عنوان یک پروپاگاندا برای تبلیغ و رشد شرکتهای آمبانی در نظر گرفتند.
کاربری در ردیت نوشت: «من صادقانه فکر میکنم که آنها این کار را در جهت خلق برند و میراث جهانی انجام میدهند؛ مانند دیگر خانوادههای قدرتمند جهانی. هرچند که زیادهروی شده و همهچیز نخنما به نظر میرسد… و در مورد اینکه سود این کار کجاست باید گفت: هیچ روابط عمومیای، روابط عمومی بدی نیست و این ارتباط در حال رخ دادن در صحنۀ جهانیست.»
این اولین بار نیست که بریزوبپاش این خانوادۀ ثروتمند برای عروسی فرزندشان خبرساز میشود. در سال ۲۰۱۸ نیز بیانسه برای اجرا در مراسم عروسی دختر موکش آمبانی به روی صحنه رفت و اکثریت مردم هند با هیجان از این رویداد استقبال کردند. برای عروسی انانت نیز بسیاری انتظار همان واکنش مثبت را میکشیدند. به نظر میرسد فرهنگ و سنت هندی نیز از تجملگرایی در عروسی پشتیبانی میکند. بهطوریکه خرج پساندازهای خانوادگی و هزینۀ گزاف برای مراسم عروسی حتی در قشر متوسط هند نیز رویکردی معمول است.
یکی از کاربران هندی ردیت نوشت: «فکر نمیکنم اکثر عروسیهای هندی، جشن ابراز تعهد و عشق باشد. بیشتر عروسیهای هندی نشاندهندۀ ثروت و قدرت والدین است. مردم به خاطر والدین به عروسی میآیند و عروس و داماد قدرت اظهار نظری ندارند.» با استناد به این موضوع، برخی کاربران میگویند که با در نظرگیری ثروت خاندان امبانی، میشود گفت که آنها حتی خویشتندار بودهاند. این موضوع البته، بحث را بر سر منشأ ثروت این خانواده باز میکند.
بر اساس گزارش فوربس، موکش آمبانی ۶۷ ساله، حدود ۱۲۴ میلیارد دلار دارایی خالص دارد. او رئیس صنایع Reliance است که توسط پدرش تأسیس شده و شامل نساجی، پتروشیمی، مخابرات، خردهفروشی و خدمات دیجیتالیست.
بسیاری ثروت این خانواده را حاصل رانت دولتی و فرار مالیاتی میدانند که چیزی بیشتر از نمایی زشت از شکاف طبقاتی عظیم در هند نیست. آنها تمام این رویداد را یک شوی بزرگ تبلیغاتی میبینند که آمبانی از آن بهره گرفته تا تمامی میلیونرهای جهان را دور خودش جمع کند؛ فرصتهای تجاری جدید برای شرکتش که هیچ سودی برای مردم فقیر هند نخواهد داشت.
کاربران حتی از مراسم عروسی فراتر رفته و به فعالیتهای محیط زیستی انانت آمبانی در ماههای منتهی به عروسی اشاره میکنند که تنها نمایشی عوامفریبانه است تا روی واردات حیوانات در خطر انقراض و مرگ تعدادی از آنها سرپوش بگذارد.
کاربر دیگری از هند در اینباره گفت: «بنا به گفتۀ منابع، پناهگاه حیوانات (توسط امبانی) به این دلیل ساخته شده است که انانت و شرکایش با بردن چند حیوان خاص کمیاب به هند دچار مشکل شدند که متأسفانه حیوانات جانشان را از دست دادند. آنها برای جلوگیری از همۀ اینها به مقامات رشوه دادند و پناهگاه را ساختند.»
مطلب اصلی، بدون در نظر گرفتن شایعات پخش شده حول محور این خاندان، حرکت چشم منتقدین به سمت تضاد درخشش ثروت آمبانی و انبوه طبقۀ فرودست در هند است. توماس آیزاک، قانونگذار و اقتصاددان هندی، در توئیتی نوشت که هزینۀ بالای این عروسی، درست زمانی که بسیاری از خانوادهها در فقر زندگی میکنند، «زشت و ناپسند» بود. شرعاً شاید پول آنها باشد، اما چنین خرجهایی، خودنمایی و گناهی است در حق مادر طبیعت و فقرا.»
البته این نظرات سوی دیگری نیز دارند. در این میان برخی به احتمال ابتلای انانت آمبانی به اوتیسم اشاره کردند و به نظرشان قصد پدر از ساخت یک سیرک رنگارنگ در اطراف پسرش، پرت کردن حواسها از نواقص او بوده است و یا به هدف پیدا کردن جایی برای انانت و دیگر فرزندانش بر سر میز میلیونرها.
کاربری در اینستاگرام کامنت گذاشته: «درحالیکه میتوان عروسی را یک حرکت استراتژیک یا تلاشی برای بیشتر در معرض دید قرار گرفتن در نظر گرفت، من شک دارم که آمبانیها واقعاً به این عروسی برای رسیدن به این هدف نیاز داشته باشند. راههای زیادی مانند NMACC (مرکز فرهنگی نیتا موکش آمبانی) برای انجام چنین بازاریابیای وجود دارد. آنها در این تجارت به خوبی تثبیت شده اند. بااینحال، چیزی که من دیدم این بود که دو والد، تمام تلاش خود را کردند تا به فرزندشان که به طور منطقی باید فرض کنیم اندکی کمتوان است، هر چه میخواسته بدهند.»
کاربر دیگری نوشت: «پسری در حال ازدواج است؛ تمرکز کامل روی او باعث میشد که میمهای تأسفبار و مقالات خبری عجیب و غریب ایجاد شود. در گذشته، زمانی که او برای اولین بار در معرض دید عموم قرار گرفت، رسانههای اجتماعی به خاطر ظاهرش او را شرمسار کردند. این عروسی تلاشی بود برای دور کردن این توجه به صورت کامل… هیچکس در مورد تفاوتهای فیزیکی بین این زوج صحبت نمیکند. همه در مورد مقدار پول خرج شده و افرادی که شرکت کردند صحبت میکنند.»
هر کس نظری راجع به این رویداد دارد. برخی آن را یک حرکت هوشمندانه نامیدند در جهت تبلیغ فرهنگ هند. هرچند خودنمایانهست اما بیشباهت نیست به سیاست چین برای نفوذ فرهنگی و یا زرقوبرق مراسمهایی مانند متگالا در دیگر نقاط جهان و البته بسیاری آن را به یک سیرک مبتذل تشبیه کردند که برای سرگرمی عوام به راه افتاد. هرچه که هست، این عروسی در چرخاندن نگاهها به سمت هند و خاندان آمبانی مؤثر واقع شد.»