موسیقی به‌تنهایی هنری جذاب و گیراست و به‌کارگیری درست آن در یک برنامۀ تلویزیونی، به‌خصوص اگر با ایده‌های دیگری نیز همراه باشد، احتمال ناکامی آن برنامه را تقریباً به صفر می‌رساند. از گذشته، یکی از قالب‌های پرطرفدار، جذاب و غالباً جنجال‌برانگیز برنامه‌های تلویزیونی، برنامه‌هایی با محوریت موسیقی بوده‌اند. این برنامه‌ها گاه به‌صورت استعدادیابی، مثل «شب‌کوک»، گاه رقابتی، مثل «آوای جادویی»، گاه معمایی، مثل «صداتو» و گاه به‌صورت ترکیبی از همۀ این‌ها تولید شده و بینندگان بسیاری را با خود همراه کرده‌اند. در همین راستا، یکی از الگوهای برنامه‌سازی به‌روز که تاکنون در کشورهای مختلفی به‌کار گرفته شده و غالباً رضایت بینندگان را با خود به‌همراه داشته، الگوی مسابقۀ «صدا» (The Voice) است.

مسابقۀ «صدا» یک قالب برنامۀ بین‌المللی به‌صورت مجموعه‌ای از مسابقات خوانندگی تلویزیونی است که بیشتر با همان نام انگلیسی The Voice شناخته می‌شود. این برنامه بر اساس مسابقۀ خوانندگی صدای هلند (The Voice of Holland) ساخته شده، که تهیه‌کنندگی آن را جان د مول (John de Mol)، خالق برنامۀ برادر بزرگ (Big Brother) و خوانندۀ هلندی، رول ون فلزن (Roel van Velzen) بر عهده دارند. تا سال ۲۰۲۰، حق مالکیت این برنامه متعلق به شبکۀ Talpa از هلند بود؛ شبکه‌ای که خود جان د مول تأسیس کرده، اما مالک فعلی آن ITV Studios، شرکت رسانه‌ای بریتانیایی است.

در نتیجۀ استقبال مخاطبان از The Voice و گسترش آن در کشورهای مختلف، این برنامه به رقیبی برای مجموعه برنامه‌های مشابه خود یعنی Idols، The Four، Rising Star و X Factor تبدیل شد؛ که در مطالب آینده هر یک را بررسی خواهیم کرد.

پس از پخش برنامه در هلند، بسیاری از کشورهای دیگر از این قالب برنامه بهره برده و از سال ۲۰۱۰، شروع به پخش نسخه‌های خود کردند. برخی از این برنامه‌ها همچنان به قالب برنامۀ اصلی پایبند هستند، درحالی‌که بیشتر آن‌ها با تفاوت‌ها و تغییراتی تولید می‌شوند. همچنین نسخۀ مخصوص کودکان این برنامه با عنوان The Voice Kids نیز در چندین کشور به نمایش درآمده است.

این مجموعه برنامه کانال‌هایی رسمی در شبکۀ یوتوب به نام‌های The Voice Global، La Voz Global (برای نسخۀ اسپانیایی برنامه)، Best of The Voice و Best of The Voice Kids نیز دارد که ویدیوهایی از اجراهای مختلف در سراسر جهان در آن‌ها بارگذاری می‌شوند.

تاریخچه

جان د مول جونیور (.John de Mol Jr) از شبکۀ خودگردان Talpa در هلند و خالق برنامۀ Big Brother، برای نخستین بار ایدۀ این برنامه را همراه با خوانندۀ هلندی، رول ون فلزن، شکل داد. داستان از آنجا شروع می‌شود که ارلند گالجارد، مدیربرنامۀ هلندی، از جان د مول می‌پرسد که آیا می‌تواند قالبی ارائه دهد که یک گام فراتر از برنامۀ X Factor باشد یا خیر. د مول سپس ایدۀ «تست کورکورانه» (Blind Audition) را مطرح می‌کند (درادامه، چگونگی این بخش از مسابقه را می‌خوانید). او می‌خواست که هدف‌گذاری برنامه فقط بر کیفیت آوازی شرکت‌کنندگان متمرکز باشد؛ بنابراین، مربیان و داوران برنامه باید از هنرمندان برتر صنعت موسیقی می‌بودند. ایدۀ صندلی چرخان نیز توسط رول ون فلزن ابداع شد. به‌علاوه، این نخستین برنامۀ استعدادیابی بود که شبکه‌های اجتماعی به‌طور فعال در آن مشارکت داشتند.

در ۱۷ سپتامبر ۲۰۱۰، صدای هلند از شبکۀ RTL 4 همراه با رول ون فلزن و سه خوانندۀ هلندی دیگر در سِمَت مربی-داوران برنامه شروع به پخش کرد و با استقبال و موفقیتی آنی در صنعت برنامه‌سازی هلند روبه‌رو شد. این قالب بعداً به کشورهای مختلف فروخته شد و در بسیاری از موارد، جای قالب رایج پیشین مسابقۀ موسیقی، یعنی استار آکادمی (Star Academy) را گرفت.

نحوۀ برگزاری

این مسابقه شامل پنج مرحله رقابت است: تست‌های تهیه‌کنندگان، تست‌های کورکورانه، نبردها، ضربه‌فنی (از سال ۲۰۱۲) و اجراهای زنده.

تست‌های کورکورانه (Blind Auditions)

شرکت‌کنندگان مسابقه، خوانندگان مشتاقی هستند که از مرحلۀ تست تهیه‌کنندگان گذر کرده‌اند؛ این مرحله از مسابقه جزو مراحل نمایشی برنامه نیست و معمولاً افراد منتخب، از میان هنرمندان بی‌نام و یا کسانی هستند که در این زمینه دستی بر آتش دارند. نسبت به برنامه‌های Idols و X Factor، تهیه‌کنندگان برنامه، شرکت‌کنندگان کمتری (معمولاً از ۱۰۰ تا ۲۰۰ شرکت‌کننده) را انتخاب می‌کنند تا در نخستین مرحلۀ نمایشی برنامه یعنی «تست‌های کورکورانه» رقابت کنند. در این مرحله، چهار مربی، که همگی هنرمندان برجستۀ عرصۀ موسیقی هستند، به آوازهای شرکت‌کنندگان گوش می‌دهند، درحالی‌که روی صندلی‌هایی چرخان پشت به صحنۀ خوانندگی نشسته‌اند تا از دیدن آن‌ها اجتناب کنند. این امر به‌دلیل تمرکز مسابقه بر کیفیت صدای خواننده و جلوگیری از قضاوت مربیان براساس معیارهای دیگری از جمله تیپ و چهرۀ شرکت‌کننده صورت می‌گیرد. اگر مربی از آنچه می‌شنود خوشش بیاید، دکمۀ روی صندلی‌اش را فشار می‌دهد تا صندلی‌ را بچرخاند و به این صورت، نشان دهد که علاقه‌مند به کار با آن شرکت‌کننده است. اگر بیش از یک مربی دکمۀ خود را فشار دهند، شرکت‌کننده حق انتخاب دارد و می‌تواند مربی‌اش را انتخاب کند. این مرحله زمانی پایان می‌یابد که هر مربی تعداد معینی از شرکت‌کنندگان را انتخاب کرده و به‌اصطلاح تیم خود را تشکیل داده باشد. سپس مربیان، وقت خود را وقف رشد ذهنی، موسیقایی و در برخی موارد جسمی خوانندگان خود می‌کنند، به آن‌ها مشاوره می‌دهند و رازهای موفقیت و تجارب خود را با آن‌ها به اشتراک می‌گذارند تا برای مرحلۀ بعدی مسابقه آماده شوند.

نبردها (Battles)

شرکت‌کنندگانی که مرحلۀ «تست‌های کورکورانه» را با موفقیت پشت سر می‌گذارند به مرحلۀ «نبرد» راه پیدا می‌کنند؛ جایی که مربیان، دو یا گاهی سه نفر از اعضای تیم خود را مقابل یکدیگر قرار می‌دهند تا با هم، آهنگی را دربرابر تماشاگران استودیو بخوانند. پس از انجام این «فیس‌آف آوازی»، مربی باید تنها یکی را برای صعود به مرحلۀ بعد انتخاب کند. اگر او نتواند برندۀ خاصی را شناسایی کند، یا مسابقه از طریق پرتاب سکه (شیر یا خط) دنبال می‌شود و یا ممکن است مربی آن‌ها را در ادامۀ مراحل مسابقه به یک دوئت (گروه دو نفره – Duet)  تبدیل کند. در موارد نادری مثل فصل هشتم صدای هلند، مربی می‌تواند هیچ‌یک از دو شرکت‌کننده را برای صعود انتخاب نکند.

در برخی نسخه‌ها امکان «دزدی» وجود دارد؛ یعنی مربیان دیگر می‌توانند با فشردن دکمۀ صندلی خود، شرکت‌کننده‌ای را که به‌وسیلۀ مربی خودش خارج شده است، بدزدند. همانند مرحلۀ «تست کورکورانه»، اگر بیش از یک مربی دکمه را فشار دهد، شرکت‌کننده انتخاب می‌کند که با کدام مربی ادامه دهد. هر مربی تعدادی امکان «دزدی» دارد که این تعداد، معمولاً یک یا دو و یا برای مثال، در فصل هفتم صدای برزیل، سه نفر است.

ضربه‌فنی (Knockouts)

مرحلۀ «ضربه‌فنی» نخستین بار در سال ۲۰۱۲ اجرا شد. این مرحله در برخی نسخه‌ها اجرا می‌شود و بعضی از آن‌ها این مرحله را «سوپرنبرد» (Sing-off) می‌نامند. مشابه مرحلۀ «نبرد»، مربیان اعضای تیم خود را (معمولاً ۲ یا ۳ یا ۴، به‌ندرت ۶ یا ۱۰ نفر) دربرابر یکدیگر قرار می‌دهند؛ ولی این بار، شرکت‌کنندگان آهنگ خود را برای اجرایی جداگانه انتخاب کرده و اجرا می‌کنند درحالی‌که دیگر شرکت‌کنندگان به تماشا نشسته و منتظر نوبت خود می‌مانند. پس از آن، مربی یکی را برای صعود انتخاب می‌کند، درحالی‌که دیگری از مسابقه خارج می‌شود. در پایان راندهای حذفی، قوی‌ترین اعضای فهرست هر مربی به مرحلۀ اجرای زنده می‌روند. در برخی از نسخه‌ها، در این مرحله نیز مانند مرحلۀ «نبرد» امکان «دزدی» وجود دارد؛ مربیان دیگر می‌توانند با فشاردادن دکمه، مسابقه‌دهنده‌ای را «بدزدند» که به‌دست مربی خودش خارج شده است. مشابه «تست کورکورانه»، اگر بیش از یک مربی دکمۀ خود را فشار دهد، شرکت‌کننده مربی دلخواه خود را انتخاب می‌کند.

اجراهای زنده (Live Shows)

در مرحلۀ نهایی مسابقه، شرکت‌کنندگان برتر هر تیم، طی پخش زنده با یکدیگر به رقابت می‌پردازند. تماشاگران تلویزیون می‌توانند به یک شرکت‌کننده در هر تیم رأی دهند؛ فارغ از تصمیم مربی بر مبنای اینکه چه کسی را نجات دهد و چه کسی را حذف ‌کند. در دور بعدی همین مرحله، مردم بین دو هنرمند باقی‌مانده در هر تیم یکی را انتخاب می‌کنند و مربی نیز رأیی هم‌وزن با رأی بینندگان دارد.

در‌نهایت، هر مربی بهترین شرکت‌کنندۀ خود را برای رقابت در فینال، با خواندن یک آهنگ اصلی، روی صحنه می‌فرستد. از بین این چهار یا پنج شرکت‌کنندۀ نهایی، یک نفر به‌عنوان «صدا (صدای برتر)» انتخاب می‌شود و جایزۀ بزرگ را که شامل قراردادی برای ضبط قطعۀ موسیقی و جایزۀ نقدی است، دریافت می‌کند. در بیشتر نسخه‌های این برنامه در کشورهای مختلف، گروه موسیقی یونیورسال، که یک شرکت ضبط موسیقی معتبر است، جهت اجرای قرارداد با تیم تولید برنامه همکاری می‌کند.

مشارکت در شبکه‌های اجتماعی

یکی از نکات متمایز برنامۀ The Voice، امکان مشارکت مردم از طریق شبکه‌های اجتماعی همچون توییتر، فیس‌بوک و پلتفرم ویژۀ طراحی‌شده برای خود برنامه به نام کانکت (Connect) بود. کاربران می‌توانستند از طریق حساب فیس‌بوک خود وارد این پلتفرم شده و اطلاعات بیشتری دربارۀ مسابقات برنامه کسب کنند. همچنین امکان پخش آنلاین برنامه، رأی دادن، تعامل با دوستان، بحث در مورد موضوعات مختلف و پرسش از تهیه‌کنندگان از دیگر ویژگی‌های این پلتفرم بود.

برخی از تغییرات برنامه در نسخه‌های مختلف

اگر مربی نچرخید، حرفی با تو نداریم!

در فصل پنجم صدای هلند، اگر یک شرکت‌کنندۀ خاص از طرف همۀ مربیان رد می‌شد، می‌بایست بلافاصله و بدون هیچ صحبتی، صحنه را ترک می‌کرد و صندلی‌های مربیان همان‌طور پشت به صحنه باقی می‌ماند. این تغییر تاکنون در نسخه‌های کشورهای دیگری چون لهستان، فنلاند، بلغارستان، نیجریه، مغولستان، سریلانکا، نپال، بریتانیا، رومانی، بلژیک-فرانسه، آلمان، آلبانی، فرانسه، آفریقای جنوبی، آفریقای فرانسه‌زبان، ارمنستان، اوکراین، جمهوری چک و اسلواکی، لیتوانی و مکزیک به اجرا درآمده است.

دکمۀ «بلاک»

نسخۀ آمریکایی برنامه، در فصل چهاردهم، سازوکاری جدید برای «تست‌های کورکورانه» معرفی کرد: دکمۀ «بلاک». اگر مربی‌ای بخواهد یک شرکت‌کنندۀ خاص را جذب کند و هم‌زمان، مانع مربی دیگری برای انجام این کار شود، می‌تواند دکمۀ «بلاک» آن مربی را فشار دهد و از گرفتن شرکت‌کننده توسط او جلوگیری کند. سپس صندلی مربی خواستار برمی‌گردد. مربی‌ بلاک‌شده متوجه این موضوع نخواهد شد؛ تا زمانی که دکمۀ قرمز خود را فشار دهد، صندلی‌اش برگردد و به‌جای نام خود در نمایشگر کف صحنه، واژۀ «بلاک» را ببیند. این ویژگی با چندین نسخۀ کشورهای مختلف تطبیق داده شده است. اغلب تعداد دفعاتی که هر مربی می‌تواند دیگری را بلاک کند، یک بار است. با‌این‌حال، تعداد بلاک‌های مجاز هر مرحله، در نسخه‌های مختلف متفاوت است.

دکمۀ قطع صدا

فصل ششم نسخۀ کودک این برنامه در ویتنام، ویژگی جدیدی به نام «دکمۀ قطع صدا» داشت. همان‌طور که از نام آن پیداست، مربی بی‌صداشده اجازۀ صحبت‌کردن ندارد؛ اما همچنان می‌تواند هر نوع زبان بدنی انجام دهد تا شرکت‌کننده را متقاعد کند که به تیم او بپیوندد. این ویژگی فقط به هیجان و نشاط برنامه (به‌ويژه در نسخۀ کودکان) می‌افزاید؛ زیرا شرکت‌کنندگان هنوز هم می‌توانند مربی بی‌صداشده را انتخاب کنند. در هر مرحله، هر مربی فقط یک بار این امکان را دارد.

مراحل «وایلد کارد» (Wild Card) و «بازگشت به صحنه» (The Comeback Stage)

مرحلۀ «وایلد کارد» در دو فصل نخست صدای هلند اجرا شد؛ که در آن، شرکت‌کنندگان شکست‌خورده از «تست‌های کورکورانه» می‌توانستند از طریق برنامۀ رادیویی «رادیو ۵۳۸» فرصت اجرای دیگری داشته باشند تا اگر کسی از مربیان مایل به داشتنشان در تیم خود بود، انتخابشان کند. اجرای این مرحله، در فصول بعدی برنامه لغو شد.

در فصل پانزدهم نسخۀ انگلیسی-آمریکایی برنامه، مفهومی مشابه «وایلد کارد» به نام مرحلۀ «بازگشت به صحنه» به اجرا درآمد. در این مرحله، یک مربی دیگر (مربی پنجم)، شرکت‌کنندگان توفیق‌نیافته در مرحلۀ تست‌های کورکورانه را راهنمایی می‌کرد و آن‌ها در یک مجموعه برنامه که در یوتوب پخش می‌شد، با یکدیگر رقابت می‌کردند و برنده که توسط مردم انتخاب شده بود، جایگاهی را در برنامه‌های زنده به‌دست می‌آورد. این مرحله در کشورهای دیگر مانند آلمان، اندونزی، اسپانیا، فنلاند، بلژیک، آرژانتین، برزیل، هلند، فرانسه، اوکراین، شیلی، کانادا، سریلانکا و در نسخۀ اسپانیایی-آمریکایی نیز به‌کار گرفته شد.

هنرمندان را تغییر دهید!

فصل ششم نسخۀ ویتنامی برنامه، مرحلۀ «جابه‌جایی» (Switch) را به اجرا درآورد. در مرحلۀ «تست‌های کورکورانه»، مربیانی که تیمشان تکمیل شده، می‌توانند دکمۀ «جابه‌جایی» را فشار دهند تا شرکت‌کننده‌ای از تیم خود را با شرکت‌کنندۀ دیگری که انتخابشان کرده، تعویض کنند. در طول مرحلۀ «تست‌های کورکورانه»، هر مربی فقط یک امکان جابه‌جایی دارد.

همراه با این ویژگی، ایدۀ «مربی ویژه» نیز در این فصل معرفی شد. در تمام اجراها، یکی از چهار مربی صندلی خود را  رو به صحنه چرخانده است و به دیگر مربیان اطلاع می‌دهد که شرکت‌کنندگان چگونه به‌نظر می‌رسند. برخلاف سایر مربیان، این مربی توانایی انتخاب نامحدود شرکت‌کنندگان را هم دارد و دکمۀ انتخاب او، حتی زمانی که شرکت‌کننده اجرای خود را به پایان رسانده، همچنان کارکرد دارد. با‌این‌حال، «مربی ویژه» فقط می‌تواند شرکت‌کنندگانی را انتخاب کند که توسط سه مربی دیگر انتخاب نشده‌اند.

بدون محدودیت اعضای تیم

در فصل دهم استرالیایی The Voice، مربیان در زمینۀ تعداد شرکت‌کنندگان منتخب خود در طول «تست‌های کورکورانه»، محدودیتی نداشتند. با‌این‌حال، به‌منظور متعادل‌کردن تعداد اعضای تیم‌ها، مرحله‌ای دیگر پس از «تست‌های کورکورانه» تحت عنوان «برش» اجرا شد؛ که در آن، اعضای تیم هر مربی، بار دیگر اجرا کرده و از میان کل افراد انتخاب‌شده، فقط پنج نفر به مرحلۀ بعدی راه پیدا کردند. این قانون در نسخه‌های کشورهای بلغارستان، جمهوری دومینیکن، رومانی، فنلاند و لیتوانی نیز به اجرا درآمد.

«عبور از نبرد» (Battle Pass)

فصل یازدهم نسخۀ استرالیایی برنامه، ویژگی «عبور از نبرد» را معرفی کرد. در این حالت، مربیان یک دکمۀ نقره‌ای دارند که با لمس آن، می‌توانند شرکت‌کننده را مستقیم به مرحلۀ «نبردها» بفرستند. در طول کل تست‌ها، هر مربی فقط یک بار می‌تواند از این دکمه استفاده کند. این ویژگی در فصل چهارم The Voice Nigeria نیز به اجرا درآمد.

تاکنون بیش از ۶۵ نسخه از این برنامه در کشورها و مناطق مختلف جهان تولید شده است که در‌مجموع، حدود ۶۱۰ خواننده از برندگان نسخه‌های مختلف این مجموعه برنامه بوده‌اند. همچنین، علاوه بر نسخۀ رسمی برنامه به زبان فارسی، نسخه‌ای مشابه این الگو با عنوان آوای جادویی و تهیه‌کنندگی علی اوجی نیز از شبکۀ نمایش خانگی فیلم‌نت پخش شده است.