از اختراع رادیو بیش از صد سال میگذرد. پس از اختراع تلویزیون و فراگیری آن بین مردم، عدهای گمان میکردند که این جعبۀ جادویی جای رادیو را میگیرد اما نه تنها هرگز چنین نشد، بلکه رادیو به شکلهای گوناگون رشد پیدا کرد و به بقای خود ادامه داد. پادکستها، یکی از جدیدترین انواع تکاملیافتۀ رادیو و رسانهای از جنس آن هستند که در سالهای اخیر در برنامۀ روزانۀ عدۀ زیادی جا پیدا کردهاند و روز به روز نیز بر علاقمندان آن افزوده میشود.
پادکست، یک رسانۀ شنیداریست و به اصطلاح به مجموعۀ پروندههای صوتی مرتبطی گفته میشود که از طریق وب قابل دسترسیست. واژۀ پادکست از همآمیزی واژههای iPod (آیپاد) و Broadcasting (پخش گسترده) پدید آمدهاست. هر چند عدهای نیز پادکست را سرواژۀ کلمات (Personal On-Demand Narrowcasting) میدانند که واژۀ Narrowcasting به معنی ارسال محدود در مقابل Broadcasting به معنی ارسال به صورت کلان به کار رفته است. اما در هر صورت نقش شرکت اپل (Apple) در شکلگیری و فراگیر شدن پادکست توسط آیپادها را نمیتوان نادیده گرفت.
شکلگیری پادکستها
شکلگیری پادکستها، که قبلاً به عنوان «آدیوبلاگ» شناخته میشدند، از دهۀ ۱۹۸۰ آغاز شد. «توهم رادیوی مستقل» (The Illusion of Independent Radio) یک برنامۀ رادیویی روسی سامیزدات بود که در سال ۱۹۸۹ در شهر «روستوف-نا-دونو» (Rostov-on-Don) در روسیه ساخته و بر روی نوار مغناطیسی و کاست توزیع میشد. (سامیزدات به هر گونه نشریۀ زیرزمینیای گفته میشود که در آن مقالههای سیاسی، اخبار، رمان، شعر و کارهای توقیف شده بهصورت مخفیانه منتشر میگردد.) میتوان گفت این برنامۀ رادیویی، اولین نمونه از پدیدۀ رسانه بود که در دهۀ نخست قرن ۲۱ به عنوان پادکست معرفی شد.
در سال ۱۹۹۳، در روزهای نخستین رادیوهای اینترنتی، کارل مالامود (Carl Malamud)، فعال حوزۀ تکنولوژی آمریکایی، «رادیو گفتوگوی اینترنتی» (Internet Talk Radio) را راهاندازی کرد که نخستین برنامۀ گفتوگوی رادیویی رایانهای بود که هر هفته با یک کارشناس رایانه مصاحبه میکرد و به عنوان «پروندههای صوتیای که کاربران رایانه یک به یک واکِشی (Download) میکنند» توزیع میشد. به گفتۀ مالامود، این «واکشی کردن» بدین معناست که شنوندگان میتوانند به دلخواه فایلهای صوتی را متوقف کرده و مجدداً راهاندازی کنند و همچنین محتوایی را که دوست ندارند رد کنند. اپیزودی در سال ۱۹۹۳ از برنامۀ تلویزیونی Computer Chronicles این پدیده را تحت عنوان «رادیوی ناهمزمان» توصیف کرد.
در سال ۱۹۹۶ برخی از وبسایتها به برنامههای صوتی مانند برنامۀ کمدی «دن و اسکات» (The Dan & Scott Show) که در AOL.com در دسترس بود و از پایهگذاران رادیوی اینترنتی شناخته میشود، قابلیت دانلود را افزودند. علاوه بر این، در سال ۱۹۹۸، «رادیو یوساچ» (Radio Usach)، یک ایستگاه رادیویی از دانشگاه سانتیاگوی شیلی، بنا بر تقاضای پخش برنامههای گفتوگومحور، گزینۀ پخش آنلاین را بررسی کرد. با این حال، فراگیر شدن دانلود فایل موسیقی تا زمان راهاندازی «نپستر» (Napster) در سال ۱۹۹۹ به میزان قابل توجهی نرسیده بود.
«نپستر» نخستین اپلیکیشنی بود که از تکنولوژی «اشتراک فایل همتابههمتا» (Peer-to-peer File Sharing یا P2P) استفاده میکرد که توسط «شان فنینگ» (Shawn Fanning)، «شان پارکر» (Sean Parker) و «هیوگو سائز کنتراس» (Hugo Sáez Contreras) راهاندازی شد و با تأکید بر توزیع و اشتراکگذاری فایلهای صوتی دیجیتال، از جمله موسیقی، فعالیت میکرد. همتابههمتا نام گونهای از معماری شبکههای رایانهایست که در آن، رایانههای کارده و کارخواه هر دو در یک سطح کار میکنند؛ به این مفهوم که هر رایانه میتواند از اطلاعات رایانۀ دیگر استفاده کرده یا به رایانۀ دیگر اطلاعات بفرستد. این نوع شبکه، سادهترین و سریعترین روش شبکهسازی رایانهای میباشد.) آهنگهای صوتی اشتراکگذاری شده در این سرویس معمولاً با فرمت MP3 کدگذاری میشد.
در سپتامبر ۲۰۰۰، نخستین سازوکاری که قابلیت انتخاب، دانلود خودکار و ذخیرهسازی محتوای صوتی اپیزودیک را در رایانههای شخصی و دستگاههای قابل حمل فعال میکرد، توسط i2Go، از اولین تولیدکنندۀ MP3 پلیرها، راهاندازی شد. این سازوکار بدین گونه بود که برای تأمین محتوای MP3 پلیرهای قابل حمل خود، یک سرویس خبری و سرگرمی صوتی دیجیتال به نام MyAudio2Go.com معرفی کرد که به کاربران این امکان را میداد تا موضوعات مرتبط با اخبار، ورزش، سرگرمی، آب و هوا و موسیقی را به صورت اپیزودیک در رایانۀ شخصی یا MP3 پلیر خود دانلود کنند. با این حال این سرویس فقط به مدت کمتر از دو سال خدمات ارائه داد.
در اکتبر سال ۲۰۰۰، ایدۀ پیوست کردن فایلهای صوتی و تصویری در فیدهای RSS، در پیشنویسی توسط تریستان لوئیس (Tristan Louis)، کارآفرین و فعال حوزۀ اینترنت، پیشنهاد شده (RSS (همنشری بیش ساده) افزونهایست که به کاربران و اپلیکیشنها اجازه میدهد که به بهروزرسانیهای وبسایتها دسترسی پیدا کند و آنها را در قالبی استاندارد و قابل خواندن به رایانهها ارائه دهد. به هر کدام از این بهروزرسانیهای خبری، فید (Feed) میگویند. اشتراک (Subscribe) در فیدهای RSS به کاربر اجازه میدهد تا بهروزرسانی وبسایتهای مختلف را در یک جمعآورندۀ خبری واحد پیگیری کند و نیاز نباشد که دائماً برای محتوای جدید، به وبسایتها به صورت جداگانه مراجعه کند.) و سپس توسط دیو وینر (Dave Winer)، برنامهنویس فرمت RSS، پیاده سازی شد؛ در حالی که تا پیش از آن، فیدهای RSS فقط به صورت متن ساده در دسترس بود. پس از درخواستهای زیاد از سوی کاربران برای ایجاد امکانات «بلاگ صوتی» (Audioblogging)، وینر، مفهوم جدیدی به نام «محفظه» (Enclosure) را در RSS پیادهسازی کرد که امکان قرار دادن فایلهای صوتی و تصویری را در این فیدها امکانپذیر میکرد. این اقدام در سپتامبر 2003، با ایجاد کردن یک فید «RSS با محفظه» (RSS-with-enclosures) برای وبلاگ همکار خود، کریستوفر لیدون (Christopher Lydon) انجام شد که تا پیش از آن یک «فید RSS فقط متنی» (text-only RSS) داشت.
لیدون، گزارشگر سابق نیویورک تایمز، مجری اخبار تلویزیون بوستون و مجری برنامۀ گفتوگومحور NPR، یک استودیوی ضبط قابل حمل و جابهجایی داشت و مصاحبههای عمیقی با وبلاگنویسان، آیندهپژوهان و شخصیتهای سیاسی انجام میداد و فایلهای MP3 این مصاحبهها را به عنوان بخشی از وبلاگش پست میکرد. وقتی لیدون حدود 25 مصاحبۀ صوتی جمعآوری کرد، وینر به تدریج آنها را به عنوان یک فید RSS جدید منتشر کرد و با اعلام این فیدها در وبلاگ خود، سایر تولیدکنندگان محتوا را به چالش کشید تا از این شکل جدید محتوا حمایت کنند. بلاگ لیدون سرانجام به «رادیو اُپن سورس» (Open Source Radio) بدل شد که تا به اکنون قدیمیترین پادکستیست که هنوز در حال اجراست.
با این حال پیش از او داگ کای (Doug Kaye) که فایلهای MP3 مصاحبههای خود را در بلاگ IT Conversations منتشر میکرد، یک فید «RSS با محفظه» ایجاد کرد و بنابراین کای دارندۀ نخستین پادکست واقعیست.
داگ کای و IT Conversations
نخستین پادکست، IT Conversations از داگ کای بود که از سال ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۲ اجرا شد. داگ کای، مجری، تهیهکننده، توسعهدهندۀ نرمافزار، نویسنده، مصاحبهکننده و مهندس اصلی IT Conversations بود که آن را در ژوئن سال ۲۰۰۳ راهاندازی کرد.
کای در آنچه که به نظر خودش زندگی قبلی اوست، مهندس ضبط و تدوینگر صدا در سینما و تلویزیون بود. او پس از میکس کردن تعداد زیادی آگهی تلویزیونی و دوبلۀ انگلیسی فیلمهای لینا ورتمولر (Lina Wertmuller)، کارگردان ایتالیایی، به صنعت نرم افزار راه یافت و پس از ۱۸ سال دیگر به عنوان CEO و کارآفرین در زمینۀ فناوری اطلاعات، به عنوان مدیر ارشد تکنولوژی چهار استارتآپ اینترنتی انتخاب شد.
او در سال ۲۰۰۲، در کالفرنیا یک شرکت غیرانتفاعی تحت عنوان «شبکۀ گفتوگو» (Conversations Network) تأسیس کرد که هدف از آن، هماهنگ کردن یک تیم جهانی از داوطلبان تولید پادکست به همراهی تهیهکنندگان صدا و تصویر، تدوینگران، نویسندگان و مهندسان صدا بود تا سخنرانیها، سمینارها و دیگر رویدادهای مهم را ضبط و پخش کنند. پس از آن، کای چیزی را آغاز کرد که آن را «مکالمات فناوری اطلاعات» (IT Conversations) نامید. او با افراد مختلف در زمینۀ فناوری اطلاعات مصاحبه میکرد و فایلهای MP3 آن مصاحبهها را در اینترنت قرار میداد. این پادکست، از زمان آغاز به کار، بیش از ۳۳۰۰ برنامۀ صوتی منتشر کرد و فعالیت آن، پس از ده سال پایان یافت.
گسترش و فراگیری
پادکست، با ظهور دسترسی به اینترنت باند پهن (Broadband) و دستگاههای پخش صوتی دیجیتال قابل حمل مانند آیپاد، در اواخر سال ۲۰۰۴ شروع به کار کرد. در ژوئن سال ۲۰۰۵، شرکت اپل، پادکست را به نرمافزار موسیقی iTunes 4.9 خود اضافه کرد و فهرستی از پادکستها را در فروشگاه موسیقی iTunes خود ایجاد نمود که این آیتونز جدید میتوانست در پادکستها اشتراک (Subscribe) پیدا کرده و فایلها را بارگیری و سازماندهی کند.
در جولای ۲۰۰۵، کاخ سفید در زمان ریاست جورج دبلیو بوش (George W. Bush)، رئیس جمهور ایالات متحدۀ آمریکا، تعدای از سخنرانیهای او را به شکل پادکست درآورد و بر روی وبسایت این مجموعه قرار داد؛ بدین ترتیب بوش نیز به یک «پادکستر» تبدیل شد.
در نوامبر سال ۲۰۰۵، اولین نمایشگاه «رسانههای قابل حمل و کنفرانس پادکست» (Portable Media Expo and Podcasting Conference) در مرکز همایش انتاریو در انتاریوی کالیفرنیا برگزار شد.
در ۳ دسامبر سال ۲۰۰۵، واژۀ «پادکست» توسط لغتنامۀ آمریکایی نیوآکسفورد (New Oxford American Dictionary) به عنوان کلمۀ سال انتخاب شد و در سال ۲۰۰۶ در این فرهنگ لغت قرار گرفت.
در فوریۀ سال ۲۰۰۶، با راهاندازی موفقیتآمیز ایستگاه رادیویی LBC در لندن که از اولین پلتفرمهای ممتاز پادکست بود، ثابت شد که پادکست، پتانسیل تجاری قابل توجهی دارد. ریکی جرویز (Ricky Gervais)، کمدین بریتانیایی، پس از آن که فصل اول سریال رادیوییاش با عنوان The Ricky Gervais Show به موفقیت بزرگی دست یافت، سری جدیدی از این پادکست محبوب را تولید کرد. سری دوم پادکست از طریق وبسایت audible.co.uk پخش شد و اولین پادکست مهمی بود که برای دانلود آن از کاربران هزینه دریافت کرد؛ در حالی که اولین سری از پادکست The Ricky Gervais Show به صورت رایگان توسط شرکت اینترنتی Positive توزیع شده بود و از طریق وبسایت روزنامۀ گاردین به بازار عرضه شده بود. این پادکست، برای چندین سال موفقترین پادکست جهان بود و تا مارس ۲۰۱۱، عددی بیش از ۳۰۰ میلیون بار دانلود را از آن خود کرده بود.
زمانی که داگ کای در سال ۲۰۰۳ «مکالمات فناوری اطلاعات» را ایجاد کرد، بیشتر مردم نمیدانستند پادکست چیست و چرا باید به آن اهمیت داد. با این حال، این ایده گسترش یافت و امروزه، انواع افراد و سازمانها به طور منظم برای مردم سراسر جهان، محتواهای گوناگون تولید کرده و منتشر میکنند.