فوتبال با ۵ میلیارد طرفدار در جهان محبوب‌ترین ورزش عصر حاضر است و این تازه اول ماجراست. طرفداران فوتبال، تنها به تماشای فوتبال اکتفا نمی‌کنند؛ آن‌ها با فوتبال زندگی می‌کنند، خاطره می‌سازند و حتی تجارت می‌کنند. فوتبال برای بعضی از آن‌ها، به مثابۀ یک آیین زندگی‌ست و به همین دلیل، یک مستطیل سبز و یک توپ توانسته کارکردهای فرهنگی بالایی برای انسان امروز داشته باشد. رسانه‌های سراسر دنیا گستردگی تأثیر فوتبال بر زیست انسان را خوب رصد می‌کنند و نمی‌توانند نسبت به آن بی‌تفاوت باشند. ازاین‌رو در شبکه‌های تلویزیونی پربیننده، حتماً برنامهای مختص فوتبال وجود داشته که تولید و پخش می‌شود. برنامۀ پرطرفدار «مسابقۀ روز» با اجرای گری لینکر (Gary Lineker) در شبکۀ بی‌بی‌سی و برنامۀ «CBS Sport Golazo» در شبکۀ سی‌بی‌اس، از مشهورترین برنامه‌های تحلیل فوتبال در جهان هستند. در ایران نیز از سال ۷۸، برنامۀ «۹۰» با اجرای عادل فردوسی‌پور از شبکۀ سۀ سیما پخش شد که بعدها، پس از تعطیلی این برنامه در سال ۹۷، «فوتبال برتر» جای آن را گرفت.
غیبت مجری مؤلف
برنامۀ فوتبال برتر ابتدا تلاش می‌کرد با حفظ همان ساختارهای برنامۀ ۹۰، مخاطبانی را نگه دارد که آن برنامه در سالیان پخش خود به دست آورده بود اما خیلی زود مزیت‌ها و به‌دنبال آن، مخاطبان خود را از دست داد؛ مزیت‌هایی مانند انحصار خبر، حقیقت‌طلبی، رویکرد جامعه‌شناسانۀ فوتبالی، توانایی خلق تضاد و کشمکش و از همه مهم‌تر، جایگاه مجری مؤلف. نشستن محمدحسین میثاقی روی صندلی عادل فردوسی‌پور اگرچه شجاعانه به‌نظر می‌آمد و دست بالای رسانه را در موقعیت چهره‌سازی به رخ می‌کشید، هیچگاه نتوانست مقبولیت و محبوبیت برنامۀ ۹۰ را بازیابد. این نتیجه، شاید معلول این باشد که رسانه ممکن است در ساختن چهره قدرتی داشته باشد، اما هیچگاه به‌تنهایی و بدون اتکا بر توانمندی خودِ شخص نمی‌تواند کاراکتر بسازد و این پاشنۀ آشیل برنامۀ تازه‌متولدشدۀ فوتبال برتر بود.
استودیو به‌مثابۀ استادیوم
یکی از شاخص‌ترین ویژگی‌های برنامۀ فوتبال برتر، ضبط آن در یک استودیوی بزرگ است؛ استودیویی که در آن به‌راحتی سه دوربین می‌توانند در قلمروی خود حرکت کنند و نماهایی از میز گفت‌و‌گو داشته باشند؛ جایی که در آن، آدم‌ها نسبت به دکور و ویدیو وال (Video Wall) بسیار کوچک به نظر می‌رسند. اولین حسی که از این قاب متبادر می‌شود، حاکمیت فضا بر انسان است و می‌توان گفت در طراحی این صحنه، به شباهت نسبت انسان با استادیوم هم توجه شده است که در بسیاری از برنامه‌های فوتبالی جهان نیز متداول است. اما کارکرد نادرست دوربین در برنامه‌های تلویزیونی، ما را به طرح این سؤال می‌کشاند که اگر همین برنامه را از رادیو می‌شنیدیم، چیزی را از دست می‌دادیم؟ جواب‌دادن به این سؤال درخصوص فوتبال برتر کمی سخت است. شاید بتوان گفت در بخش گزارش‌های میان‌برنامه، قطعاً میل به دیدن برنامه همچنان وجود دارد اما در بخش گفت‌و‌گوها، جذابیت تصویر، کم و تنوع موقعیت گفت‌و‌گو در فضای استودیو بسیار کمتر است و جز در مواقعی که برنامه با حضور مهمانانی به روی آنتن می‌رود و یا برگ برندۀ مصاحبه‌های اسکایپی را رو می‌کند، نمی‌توان آن را آن‌چنان تلویزیونی دانست.
سال‌های بی‌خبری و سقوط
در یکی از قسمت‌های برنامۀ ۹۰، کارشناس، در کنایه به دسترسی نودی‌ها به اخبار، به مجری گفت «قدیمی‌ترین خبر، روزنامۀ دیروز است». این جمله که حالا نه‌تنها در عالم فوتبال، که در تمام شاخه‌های رسانه می‌توان درکش کرد، به اهمیت پویایی خبر در هر رسانه‌ای اشاره می‌کند. خبر تازه و دست اول فوتبال، پاسخ به حاشیه‌های پیچیده، پرده‌برداشتن از پشت پرده‌های مرموز و صراحت در بیان حقیقت، مؤلفه‌هایی هستند که مخاطب برنامۀ فوتبالی برای به‌دست‌آوردنش حاضر است ساعت‌ها بدون پلک‌زدن پای برنامه بنشیند و اگر برنامهای شأنیت رسانه‌ای خود را از دست بدهد و به یک برنامۀ صرفاً تحلیلی مسابقات تبدیل شود، پای خود را روی پلۀ اول سقوط گذاشته است. برنامۀ فوتبال برتر با این‌که همچنان در حفظ شأن رسانه‌ای خود می‌کوشد و سعی در گفت‌و‌گو دربارۀ حواشی و اخبار دارد، اما در مقایسه با برنامۀ ۹۰، ویژگی صراحت با مهمان و صداقت با مخاطب خود را قدری از دست داده و همین را می‌توان یکی از اصلی‌ترین علل عدم توفیقش در جذب مخاطبان بالقوۀ فوتبالی دانست. طبق آمار مرکز تحقیقات صداوسیما در سال ۹۹، برنامۀ فوتبال برتر با ۲/۱۵ درصد مخاطب، پایین‌تر از برنامه‌های «دستپخت» و «شوتبال»، در ردیف سیزدهم برنامه‌های سیما قرار گرفت. این درحالی بود که در سال ۹۲، برنامۀ ۹۰ با دریافت ۶ میلیون و ۵۰۰ هزار پیامک در ساعات بعد از نیمه‌شب، رکورد مخاطبان تلویزیون را شکسته بود. این آمار، همچنان جزو بالاترین آمارهای مخاطبان تلویزیون حساب می‌شود.
