موضوع و مبحث «رسانه» یکی از جالب‌ترین و پیچیده‌ترین مسائلی است که همواره مورد بحث بوده‌است. فارغ از نظریه‌ها و تئوری‌های گوناگون، آن‌چه واضح است این است که شناخت کافی از رسانه و کارکردهای آن برای هر انسانی که در این عصر – که بی‌انصافی است آن را عصر رسانه ننامیم ـ واجب است. ما روزانه در معرض بسیاری از رسانه‌ها قرار داریم: از تلویزیون و رادیو در خانه گرفته تا اپلیکیشن‌هایی مثل اینستاگرام و ایکس (توئیتر سابق) و تیک‌تاک و یوتیوب در موبایلمان تا روزنامه‌های روی دکه و بیلبوردهای تبلیغاتی در سطح شهر و حتی فیلمها و آهنگ‌هایی که می‌بینیم و می‌شنویم. در چنین شرایطی، بی‌خبری از این‌که رسانه چه قدرتی دارد و چگونه میتواند به علایق و افکار و دل‌مشغولی‌ها و دانسته‌های ما جهت بدهد ظلمی است که در وهلۀ نخست به خودمان می‌کنیم و در وهله‌های بعدی، به جامعه.
فیلمها نیز رسانه‌اند. از همان ابتدای پیدایش فیلمها، وجوه رسانه‌ای آن شکل گرفت. همان‌طور که از تاریخ سینما می‌دانیم، فیلمها در ابتدا خبری بودند؛ خبری در حد وارد شدن قطاری به ایستگاه یا خارج‌شدن کارگران از کارخانه. رفته‌رفته که اقبال مردم به فیلمها مشخص‌تر شد و داستان نیز راه خود را به فیلمها باز کرد، اهمیت رسانگی فیلمها برای تولیدکنندگان آشکارتر شد. دیگر همگان دریافتند که علاوه‌بر جنبۀ اقتصادی، می‌توان از منظر ایدئولوژیک نیز استفاده‌های فراوانی از سینما کرد. از آن زمان تا کنون، هم خود فیلمها به رسانه تبدیل شدند ـ رسانه‌هایی در جهت معرفی و پرورش نوعی از تفکر یا شیوۀ زندگی یا در راستای تقویت برخی مفاهیم ـ و هم فیلم‌های بسیاری دربارۀ رسانه‌ها ساخته شدند.
در مجموعه یادداشت‌های «فیلمرسانه»، می‌خواهیم نگاهی به برخی از این فیلمها بیندازیم و نوع پرداخت به مسئلۀ رسانه و نیز نحوۀ بازنمایی رسانه را در این آثار بررسیم. این پرونده را در چند زیرپرونده پی‌گیری خواهیم کرد. نخست به فیلم‌هایی می‌پردازیم که مستقیماً و مشخصاً دربارۀ رسانه‌ها ساخته شده‌اند. در گام دوم، نحوۀ بازنمایی و استفاده از رسانه را در فیلم‌هایی می‌سنجیم که به‌شکل مستقیمی دربارۀ رسانه نیستند، اما رسانه در آن‌ها عضوی مهم و انکارناشدنی است. در قدم سوم، به فیلم‌هایی خواهیم پرداخت که خود به‌عنوان رسانه، پیش‌بینی‌ای از وضعیت آیندۀ تکنولوژی و زندگی بشری کرده‌اند. پیش‌بینی‌هایی البته واقع‌گرایانه ـ و نه فانتزی و بلندپروازانه ـ که رفته‌رفته شاهد تحقق آن‌هاییم. در مرحلۀ بعد به‌سراغ مستندهایی خواهیم رفت که دربارۀ پیدایش، نقش و اهمیت رسانه‌های مختلف‌اند و در آخر، به فیلم‌های پروپاگاندا خواهیم پرداخت؛ فیلم‌هایی که عنصر رسانگی در آن‌ها شاخص و پررنگ است و همگی به یک منظور خاص و مشخص تبلیغاتی در راستای پروپاگاندای موردنظر تولیدکنندگان یا حامیان و سرمایه‌گذاران مالی پروژه پرداخته‌اند.
پرداختن به این موضوع که یکی از قدرتمندترین رسانه‌های حال حاضر چگونه به مفهوم رسانه پرداخته‌است به‌خودی‌خود میتواند جالب و در برخی موارد، راه‌گشا باشد. این پرونده قرار است به‌صورت هفتگی، با یک یادداشت به‌روز شود. امید است از خواندن و دنبال‌کردن آن، بهره و لذت کافی ببرید.
